Phân tích 8 câu đầu của bài thơ Việt Bắc và nối với 9 câu đầu của bài Đất nước để thấy được những nét tương đồng
Phân tích 8 câu đầu của bài thơ Việt Bắc và nối với 9 câu đầu của bài Đất nước để thấy được những nét tương đồng
Phân công
Nguyễn Văn Thiệu từng nhận xét “Tố Hữu là một nhà thơ lớn. Trái lại, ông là một nhà thơ lãng mạn cách mạng. Cả cuộc đời ông gắn bó với cách mạng. Thơ và đời là một. Trước sau đều nhất quán. Tố Hữu đã nhìn cách mạng bằng con mắt lãng mạn của một nhà thơ. Quả thật, Việt Bắc đã gói trọn tình cảm và sự lãng mạn giữa cuộc kháng chiến trường kỳ của dân tộc. Tám dòng mở đầu của bài thơ mang âm hưởng dịu dàng, gợi nhớ đến những vần thơ của Nguyễn Khoa Điềm trong “Đất nước”.
Hữu tên thật là Nguyễn Kim Thanh, mang hồn của xứ Huế mộng mơ. Có phải vì thế mà những câu văn, bài thơ của ông đều thấm đượm lời tình, tiếng nhạc, Việt Bắc được sáng tác trong không khí vui tươi của vùng quê lớn Điện Biên Phủ, đồng thời cũng thấm đẫm nỗi buồn man mác ngày nào. khi kháng chiến rời vùng cao trở về. Tám dòng đầu của bài thơ là lời tâm sự của người ở lại với người ra đi, về nỗi niềm nhớ nhung kháng chiến.
- “Khi anh trở lại, em có nhớ đến anh không?
- Mười lăm năm là đam mê và nhiệt huyết.
- Tôi trở lại, nhớ không?
- Nhìn cây nhớ núi, nhìn sông nhớ nguồn.
Tố Hữu đã vô cùng tinh tế khi vận dụng những chất liệu dân gian từ thể thơ đến cách xưng hô giản dị mà nhẹ nhàng. Lời bài hát như những lời tâm tình, thủ thỉ, gợi cho người đọc cảm giác gần gũi, thân thương. Người đi với người ở vùng cao hay người ở vùng cao với người lính nay đều thân thiết như người một nhà. Cặp từ đáp án gợi cho ta những câu ca dao quen thuộc xưa:
- “Tôi đã nói với bạn rằng tôi vẫn còn sống
- Tôi đi ngang qua ngõ và thấy con tôi đang bò
- Các con tôi là trấu và tro
- Tôi sẽ gánh nước để rửa cho con trai tôi ”.
- Hoặc “Bạn có nhớ tôi khi tôi trở lại?
- Khi về nhớ răng cười ”.
Nhà thơ cũng gợi lại quãng thời gian “15 năm mặn nồng”. Đó là thời kỳ lịch sử hào hùng, thấm đẫm máu, nước mắt và công sức của biết bao thế hệ nhân dân, nhưng cũng là thời kỳ đẹp đẽ về tình quân-dân, tình đồng chí-đồng đội. . Từ “nhớ” cứ được lặp đi lặp lại như một dấu chấm hỏi, nhắc nhở người ở xa rằng liệu họ có còn nhớ về những khoảng thời gian tươi đẹp ấy hay không. Mối quan tâm cứ thế lan tỏa khắp không gian núi rừng bao la. Ở phía xa, hình ảnh làng quê, rừng núi, sông nước nơi xa xôi này có còn hiện hữu trong lòng mỗi người lính? Hàng ngàn câu hỏi được đặt ra, mời bạn tìm câu trả lời. Giọng thơ bộc lộ nỗi nhớ nhung của người ở lại với người ra đi, đồng thời khắc họa tình cảm thân thiết, gắn bó giữa con người với con người trong hoàn cảnh khắc nghiệt của lịch sử dân tộc. Những lời yêu thương cứ thế mở rộng ra không ngừng, không ngừng.
- “- Giọng ai đó chân thành bên rượu
- Bực bội trong bụng, đi lại không yên.
- Indigo mang đến buổi chia tay
- Chúng tôi nắm tay nhau, không biết phải nói gì… ”
“Tiếng ai” – một cụm từ mơ hồ và mông lung, “ai” là người ở núi ở lại, nhưng cũng có thể là người lính lên đường. Nhưng dù là ai thì giọng nói ấy cũng khắc khoải, nhớ nhung. Họ ra đi mang theo bao nỗi nhớ nhung da diết trong lòng. Nhà thơ đã vô cùng tinh tế khi sử dụng phép ẩn dụ “áo chàm”. Đó là trang phục truyền thống của đồng bào dân tộc thiểu số vùng cao của Tổ quốc. Không cần chỉ rõ, không cần đặt tên, một hình ảnh duy nhất cũng đủ sức lan tỏa và làm sinh động không khí của cả bài thơ. Giờ chia tay bùi ngùi, đồng bào, chiến sĩ nắm tay nhau không rời. Bao nhiêu lời nói, bao nhiêu kỉ niệm giờ đây nhường chỗ cho khoảng lặng của thời gian để lắng sâu, để cảm nhận, lắng nghe những lời thì thầm từ tận đáy lòng. Cuộc tiếp quản này dường như đã xóa bỏ hoàn toàn khoảng cách giữa miền ngược và đồng bằng, giữa quân dân. Tất cả hòa chung trong không khí của bữa tiệc chia tay, trong niềm vui say sưa trước chiến thắng lịch sử Điện Biên Phủ.
Sự gắn bó mật thiết với giọng thơ sâu lắng, triết lí của Tố Hữu khiến ta nhớ đến những dòng đầu tiên của bài thơ Đất Nước – Nguyễn Khoa Điềm. Dù được viết vào những thời điểm khác nhau, với những cung bậc cảm xúc từ hai trái tim khác nhau nhưng hai bài thơ gặp nhau trong sự gần gũi, thân thuộc của quê hương, đất nước. Tất cả đều tìm về cội nguồn dân tộc, gắn nó với nét đẹp truyền thống quý báu từ bao đời nay. Nếu với Tố Hữu, di sản thể hiện ở thể thơ, cách xưng hô, thì với Nguyễn Khoa Điềm, cái “cố nhân” của ông lại nằm trong từng câu, từng chữ, trong từng hình ảnh giản dị mà thân thuộc.
- “Khi bạn lớn lên, đất nước đã tồn tại
- Đất nước ở “ngày xửa ngày xưa …” mẹ thường nói
- Đất nước bắt đầu từ miếng trầu bà ăn trầu bây giờ
- Đất nước phát triển khi cư dân biết trồng tre đánh giặc.
- Tóc của mẹ được kéo ra khỏi đầu
- Cha mẹ thương nhau muối gừng cay.
- Giàn, cột trong tên
- Hạt gạo cần được giã nhỏ, giã nhỏ, rây mịn.
- Đất nước ngày nay… ”
Hình ảnh đất nước trong thơ Nguyễn Khoa Điềm không xa, không rộng mà rất gần gũi, thân quen. Nó gắn liền với những câu chuyện cổ tích tuổi thơ kỳ diệu, những truyền thuyết, những phong tục tập quán của dân tộc. Chính bàn tay của những người thợ “mài, giã, mài, sàng,…”, là mồ hôi, công sức của bao thế hệ đã xây dựng nên quê hương đất nước, làm nên lịch sử văn hóa lâu đời của dân tộc. . Với Tố Hữu, dù đi đâu, về đâu, người chiến sĩ vẫn luôn lưu giữ những hình ảnh đẹp đẽ của mười lăm năm lịch sử, luôn ghi nhớ công ơn và chiến công của cha ông mình. Tuy cách thể hiện khác nhau nhưng tựu chung lại ở tư tưởng gắn kết đất nước với nhân dân, gắn dân tộc với cội nguồn lịch sử. Đó là truyền thống “Uống nước nhớ nguồn” đáng trân trọng của dân tộc được gìn giữ từ bao đời nay.
Hai bài thơ, hai giọng hát, hai tâm hồn nhưng chung một tấm lòng gắn bó, thân thương với quê hương, đất nước. Tố Hữu và Nguyễn Khoa Điềm đã góp phần không nhỏ xây dựng nền văn học cách mạng Việt Nam anh hùng, rực rỡ hơn.